Dit moet je weten als je kraamzorg gaat regelen

Er gaat een wereld voor je open als je zwanger bent en er komt van alles op je af . Maar waar moet je nou op letten als je je kraamzorg gaat regelen? Wij zetten de belangrijkste punten voor je op een rijtje aan de hand van de meest gestelde vragen die we krijgen.

Zo kies je een goed kraambureau

Een slimme manier is om aan je verloskundige te vragen met wie zij graag samenwerkt. De wisselwerking tussen de verloskundige en de kraamzorg is belangrijk; ze moeten weten wat ze aan elkaar hebben. Dus als jij een bureau uitkiest waar je verloskundige graag mee samenwerkt, zit je goed.

Daarnaast is het belangrijk om te checken of je zorgverzekeraar een contract met dat kraambureau heeft, omdat de zorg anders niet (volledig) vergoed wordt. 

In de basis zijn alle kraambureaus goed in Nederland, omdat ze aan allerlei eisen en criteria moeten voldoen om in aanmerking te komen voor een contract met zorgverzekeraars. Zo moet een kraamzorgorganisatie bijvoorbeeld in het bezit zijn van een kwaliteitskeurmerk (ISO 9001 of HKZ) en krijgen ze ieder jaar opnieuw een externe audit.

Uiteindelijk gaat het er natuurlijk om wie er straks aan jouw bed staat en voor jou en je kindje gaat zorgen. Dat kun je zo vroeg in je zwangerschap als je de keuze voor een bureau moet maken, nog niet weten. Dus kijk naar de uitstraling van een bureau, bekijk de website, de Google reviews (want dat is betrouwbare info van eerdere klanten) en check die met wat er beloofd wordt door het bureau. Vergeet ook social media niet. Daar kun je veel uit opmaken. En voel je je er goed bij? Dan zit je waarschijnlijk ook goed met de kraamverzorgenden die er werken en heb je straks een fijne kraamverzorgende in huis. 

En is er nog verschil in een kleine of een grote organisatie?

In basis niet, want de inhoud van de kraamzorg is bij ieder kraambureau hetzelfde. Maar in de details van hoe ze het organiseren, zijn er wel verschillen.

Een grote organisatie heeft als voordeel dat ze zorg verlenen in verschillende (aangrenzende) regio's. Dus zij kunnen in drukke tijden makkelijker uitwijken door een kraamverzorgende in te zetten uit een aangrenzende regio, waarmee ze hun totale capaciteit dus goed in evenwicht houden en benutten.

Het voordeel van een klein bureau is dat ze je kennen, dat je steeds dezelfde medewerker aan de telefoon krijgt en dat ze flexibel kunnen zijn bij speciale situaties, omdat ze wat minder interne regeltjes hebben. 

Meld je vroeg in je zwangerschap aan

Het beste moment om je in te schrijven is rond de 10e tot de 12e week van je zwangerschap. Anders loop je het risico dat er geen plek meer voor je is bij het bureau van jouw keuze. 

Waarom zo vroeg? Kraamzorgorganisaties kunnen bij een tijdige aanmelding beter vooruit kijken en hun capaciteit voor die periode organiseren. Want ook kraamverzorgenden gaan op vakantie en die vakanties worden vaak al een half jaar van tevoren gepland.

Gaan bureaus over hun capaciteit heen, dan kunnen ze soms niet meer het aantal uren zorg verlenen waar je eigenlijk recht op hebt en moeten ze afschalen naar minimale zorg en dat is zonde. 

Nog vroeger inschrijven dan bij week 10 tot 12 van je zwangerschap is niet handig. Want dan heb je nog geen betrouwbare uitgerekende datum en die heeft een kraambureau wel nodig om je kraamzorg goed in te plannen. 

Zo regel je de inschrijving

De inschrijving regel je direct bij het kraambureau. Het kan eventueel ook via je zorgverzekeraar. 

De meeste kraambureaus hebben hiervoor een inschrijvingsformulier op hun website. Bij House of Care hebben we gekozen voor een persoonlijke manier. Al onze inschrijvingen gaan telefonisch omdat we zo al heel veel informatie kunnen geven én verzamelen, waardoor we straks in de kraamtijd makkelijker een passende kraamverzorgende kunnen inzetten. 

Wat wordt er vergoed?

Kraamzorg wordt vergoed door je zorgverzekeraar vanuit de basisverzekering. Er zit wel een wettelijke eigen bijdrage op kraamzorg. Het bedrag verandert meestal ieder jaar. Om je een idee te geven, een totale eigen bijdrage ligt meestal rond de € 200. 

Je kunt die eigen bijdrage ook vergoed krijgen, maar dan moet je hiervoor aanvullend verzekerd zijn. Dit check je op het vergoedingenoverzicht van je zorgverzekering. Dan weet je vooraf waar je aan toe bent.

Hoeveel uren zorg krijg je?

Verzekeraars en kraambureaus werken met het Landelijk Indicatie Protocol. In basis krijg je 49 uur als je borstvoeding geeft en 45 uur als je flesvoeding geeft. Deze uren worden over 8 dagen verdeeld. Meestal start een kraamverzorgende met 7 tot 8 uur zorg op een dag en bouwt het aantal uren per dag gedurende de kraamweek af. Naarmate jullie meer kunnen en weten, kan de kraamverzorgende zich stap voor stap misbaar maken. 

Schrik niet: 8 uur per dag? Wat moet er dan allemaal gebeuren? 

De eerste paar dagen komt er van alles op je af waar je zorg, hulp en instructie bij nodig hebt: de (borst)voeding, verzorging van de baby, ontwikkeling van de baby, maar ook rust nemen of bijslapen etc. etc.

Kun je ook minder uren krijgen?

Ja, je kunt ook minimale zorg afnemen, namelijk 3 uur per dag (totaal 24 uur). Bij House of Care zullen we dat niet adviseren, omdat we vinden dat we in 3 uur per dag je bijvoorbeeld niet goed genoeg kunnen begeleiden bij de borstvoeding. 

Ook kan het zijn dat je te maken krijgt met aftrek van uren. Als je een nachtje of langer in het ziekenhuis ligt, gaat die dag of die dagen van je kraamzorg thuis af.  Even een rekensommetje: er wordt gerekend met 6 uur per dag. Stel, je bevalt op maandag dan zou je normaal gesproken 49 uur kraamzorg krijgen tot en met volgende week maandag. Maar als je pas op dinsdag thuiskomt uit het ziekenhuis, dan wordt er 1 dag van 6 uur afgetrokken en houd je dus 7 dagen over waarin je 43 uur kraamzorg krijgt. 

En beval je thuis, dan gaat er natuurlijk helemaal niets af. De uren van de bevalling vallen sowieso niet onder de indicatie van 49 of 45 uur. 

Dit hoef je zelf allemaal niet in de gaten te houden. De kraamzorgorganisaties weten exact hoe dit werkt en hun automatiseringssysteem ook :-)

Kun je ook meer uren krijgen?

Ja, dat kan ook. Niet op voorhand, tenzij je een tweeling verwacht, want dan krijg je 65 uur. 

Het kan gebeuren dat in de kraamweek blijkt dat de begeleiding bij de borstvoeding meer aandacht en tijd nodig heeft. De verloskundige geeft dan - in overleg met de kraamverzorgende en het kraamzorgbureau - een nieuwe indicatie af, waardoor je meer zorg krijgt. Dit wordt op basis van die herindicatie gewoon vergoed door je zorgverzekeraar. 

Je kunt zelfs een verlenging van 2 dagen krijgen. Dit bijvoorbeeld het geval zijn als je bevalt met een keizersnede, omdat jedan toch wat 'achterloopt' qua herstel en pas op de 3e of 4e dag na de bevalling thuiskomt. Ook zo'n verlenging naar een 9e en 10e dag wordt door je zorgverzekeraar vergoed.

Krijg ik ook kraamzorg als mijn kindje veel vroeger geboren wordt dan de uitgerekende datum?

Als je veel eerder bevalt dan je bent uitgerekend, moet je kindje waarschijnlijk om verschillende redenen wat langer in het ziekenhuis blijven. Hij of zij moet bijvoorbeeld zelfstandig kunnen drinken, een gezond gewicht ontwikkelen (groeien) en zo zijn er nog een paar redenen. Dat wordt in het ziekenhuis gemonitord en begeleid. Grote kans dat je je kindje pas mee naar huis kunt nemen als de 'kraamzorgtijd' al voorbij is, namelijk 10 dagen na de bevalling. De 'gewone' kraamzorg, die bekostigd wordt uit de basisverzekering, wordt dan niet meer door je zorgverzekeraar vergoed.

Wat dan nog wel kan, is couveuse nazorg aanvragen. Bij sommige zorgverzekeraars heet het anders, bijvoorbeeld verlengde kraamzorg. Dit is niet dezelfde soort zorg en van dezelfde omvang als de gewone kraamzorg. Je hebt namelijk alle basis-zaken al in het ziekenhuis geleerd. Je bent zelf dan ook al wat verder in je herstel, dus je hebt als mama geen verzorging meer nodig. Meestal krijg je dan nog zo'n 12 tot 15 uur zorg, verdeeld over 3 tot 5 dagen.

Deze couveuse nazorg wordt alleen vergoed uit een aanvullende verzekering. Maar niet iedere aanvullende verzekering vergoedt couveuse nazorg. Dus kijk goed of dat bij jou wel of niet het geval is. 

Duizelt het je al?

Misschien duizelt het je nu van al die rekensommetjes, aantal uren, dagen, opplussen, aftrekken, basis verzekering, aanvullende verzekering ... 

Maak je geen zorgen. De kraambureaus weten exact hoe dit werkt. Je kunt altijd alles vragen. En als je je intake krijgt (telefonisch of bij je thuis) wordt dit systeem nog een keer uitgelegd, omdat het kraambureau officieel dan pas de eerste indicatie vaststelt. En tijdens de kraamweek is de kraamverzorgende er om dit samen met de planning van haar kraambureau en de verloskundige voor je te managen. 

Wanneer start de kraamzorg eigenlijk?

Kraamzorg start bij een thuisbevalling na de bevalling, vanaf het moment dat alles is opgeruimd en de verloskundige is vertrokken. Bij een ziekenhuisbevalling start de zorg vanaf thuiskomst.

Bij ons in de regio starten wij een zorg op tot 18.00 uur. Dit is zo afgesproken tussen alle kraambureaus, de verloskundigen en het ziekenhuis.

Er zit wat dit betreft geen verschil tussen een thuisbevalling en een thuiskomst na een bevalling in het ziekenhuis. Er wordt dus geen kraamzorg gegeven in de avond en de nacht. Tenzij dit medisch absoluut noodzakelijk is; dan wordt deze avond- of nachtzorg (van ongeveer anderhalf uur) vanuit een speciale bevallingspoule gegeven. Deze bevallingspoule is georganiseerd door een aantal kraamzorgorganisaties die met elkaar zorgen voor de assistentie bij bevallingen. 

In de praktijk betekent dit dus dat als je in een ziekenhuis ergens in de middag bevalt en pas eind van de dag of in de avond of nacht naar huis mag, er geen kraamverzorgende meer komt. Dat geldt ook voor Zij komt de volgende dag tussen 08.00 en 09.00 uur. 

Maar ook hierover hoef je je geen zorgen te maken. Allereerst zou een verloskundige of een ziekenhuis je nooit alleen met je pasgeboren baby naar huis laten gaan of zijn, als dat onverantwoord is. Ten tweede krijg je veel informatie voor die eerste avond en nacht thuis. Ten derde mag je de verloskundige in nood altijd bellen; moet je dat zelfs doen. En ten vierde hebben wij over die eerste avond en nacht alleen met je baby een blog geschreven en een podcast opgenomen, die je nu al kunt lezen en luisteren waardoor je voorbereid bent.

Het kan zijn overigens zijn dat de opstartzorg qua tijden in andere regio's anders geregeld is. Vraag dat dus even na bij de intake. 

Wanneer is de intake?

De intake vindt uiterlijk plaats in week 35 van je zwangerschap. Dan pas? 

Ja, want in de praktijk zien we dat de meeste zwangeren in de eerste weken en maanden van hun zwangerschap nog helemaal niet bezig zijn met de kraamtijd. Daarbij wordt er nog volop gewerkt. Pas tegen de tijd dat het verlof eraan komt, maken wij de afspraak voor de intake. 

De intake gaat je verder duidelijk maken wat je kunt verwachten. Wat doet de kraamverzorgende, van hoe laat tot hoe laat is je bij je in huis, welke dingen moet je in huis halen etc. En daarnaast kun je tijdens de intake aangeven waar je behoefte aan hebt, wat je prettig of juist niet prettig zou vinden. 

Wie bepaalt welke kraamverzorgende er bij ons thuis komt?

Dat is afhankelijk van welke kraamverzorgende er op de planning staat die dag waarop jouw kraamzorg begint, om te gaan werken. En hoe lang gaat zij werken. Werkt ze een hele kraamperiode (dus 8 dagen) of is dit een kraamverzorgende die een deel van een kraamweek overgenomen heeft van een collega (bijvoorbeeld omdat haar vakantie halverwege de week begon). In dat geval heeft de kraamverzorgende dus al een aantal dagen achter elkaar gewerkt en kunnen we haar niet meer een volle kraamweek inzetten.

Ook probeert de planner te matchen tussen kraamverzorgenden en jullie gezin. Ze heeft dus een aantal kraamverzorgenden die aan het werk gaan die dag en ze kan op verschillende gronden bepalen wie naar welk gezin gaat. Er wordt gekeken naar de match (House of Care werkt met de MatchMaker), maar ook naar de organisatorische kant. Waar woont de kraamverzorgende en waar woont het gezin? Of zoals eerder gezegd: hoeveel dagen achter elkaar is deze kraamverzorgende inzetbaar? En zo zijn er nog een aantal zaken waar een planner naar kijkt bij de inzet. 

Is degene die de intake doet, ook de kraamverzorgende die bij ons de kraamzorg gaat doen?

Nee, dat is organisatorisch niet haalbaar. Het zou natuurlijk fantastisch zijn als je vooraf de intake zou kunnen hebben met de kraamverzorgende die uiteindelijk bij jou de zorg gaat doen. Maar helaas, weten we vooraf nooit wanneer je bevalt en of die kraamverzorgende dan ook echt bij je kan komen werken. 

Soms denkt de planner 's middags: waar blijven de baby's? En soms komen ze allemaal tegelijk. Ze weet vooraf dus eigenlijk niet hoeveel kraamverzorgenden ze nodig heeft die dag of week. Ze heeft op basis van werkwijze en ervaring natuurlijk wel een globaal idee, maar toch blijft ze afhankelijk van wanneer de baby's komen en dat is onvoorspelbaar.

De kraamverzorgende heeft een arbeidscontract met een bepaald aantal contracturen die ze werkt bij het kraambureau; als jij dan twee weken later bevalt dan je bent uitgerekend, moet ze die twee weken wachten, kan dus niet werken en gaat en heeft dus die maand te weinig gewerkt. Ook kan het gebeuren dat haar volgende gezin twee weken te vroeg bevalt; dan zou ze op dat moment twee gezinnen tegelijk moeten doen en is er twee weken ervoor en twee weken erna geen werk voor haar. En het zou ook zo maar kunnen zijn dat als zij twee gezinnen tegelijk moet doen, haar collega's op hun gezin staan te wachten. Kortom, dan zou de kraamzorg onbetaalbaar worden en de toch al krappe capaciteit onbenut laten. 

Daarnaast kunnen kraamverzorgenden ziek worden of vrij zijn, waardoor je ze niet 'vooruit' kunt inplannen bij een vast gezin. 

Maar stel nou dat het toch niet klikt met de kraamverzorgende?

Als dat zo is, trek dan aan de bel. Het bureau zal er namelijk alles aan willen doen om jouw kraamweek zo goed mogelijk te laten verlopen. En de klikfactor is daarin nu eenmaal belangrijk. Wacht niet met bellen. En als je het zelf lastig vindt, vraag dan je partner om te bellen.  Het is ontzettend belangrijk dat je je lekker voelt in je eigen huis en dat je kunt genieten van de eerste belangrijke dagen met je kindje. Die kun je namelijk nooit meer overdoen. 

Ook al doen wij er alles aan, werken wij zelfs met MatchMaker, dan nog kan het gebeuren dat het niet klikt tussen jou en de kraamverzorgende. Het blijft mensenwerk en een klik is iets ongrijpbaars. 

Kunnen jullie ervoor zorgen dat jullie één kraamverzorgende inzetten die de hele week blijft?

Dat is inderdaad voor iedereen fijn. Voor jullie als gezin, voor de kraamverzorgende en voor de verloskundige. Dus het is ons uitgangspunt, maar in de praktijk niet altijd mogelijk. Denk aan drukte, vakanties en ziekte, maar ook aan thuissituaties van kraamverzorgenden. Want 8 dagen achter elkaar werken, betekent (als je bijvoorbeeld op zaterdag moet starten) dat je in je werkweek twee zaterdagen en één zondag van huis bent. 

Sommige kraamverzorgenden hebben zelf kleine kindjes of een partner met wisseldiensten. En als kraambureau moet je natuurlijk ook goed voor je medewerkers zorgen. De werk/privé balans is in de kraamzorg sowieso al lastig te realiseren omdat het werk onvoorspelbaar en onregelmatig is, dus proberen we als werkgever onze medewerkers daarin zoveel mogelijk tegemoet te komen. Zodat het werkplezier hoog blijft en er geen uitval dreigt.

En als er dan toch een wissel komt, proberen we dat zo soepeltjes mogelijk te laten verlopen (door een overdracht van de ene aan de andere kraamverzorgende) waardoor jullie er het minste last van hebben. Dat wennen aan een nieuwe kraamverzorgende willen we zo makkelijk mogelijk maken. 

Soms horen we bij de evaluatie zelfs dat de wissel heel fijn was, omdat het gezin van de tweede kraamverzorgende weer heel andere dingen leerde dan van de eerste. Zo zien we dat een wissel ook als 'aanvullend' kan worden gezien. Ook heeft iedere kraamverzorgende weer haar eigen sterke kant. De ene bereidt het eten voor omdat ze ontzettend van koken houdt (koken zit niet bij de taken van een kraamverzorgende) en de andere is iedere middag aan het knutselen met het oudere broertje of zusje terwijl mama rustig kan slapen.

Tot slot

We hebben je heel veel info gegeven die je echt niet allemaal hoeft te onthouden. Veel belangrijker is dat je weet dat je straks die eerste tijd met je pasgeboren kindje maar één keer kunt meemaken. Dus maak er iets moois van. Ook als het niet gelijk zo gaat zoals je had gehoopt. Deze bijzondere en intense tijd komt niet meer terug.